Το Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο αποτελεί οξύ και επείγον ιατρικό συμβάν, είναι δυνητικά απειλητικό για τη ζωή του ασθενή και απαιτεί υπερεπείγουσα και εντατική αντιμετώπιση. Ορίζεται ως η αιφνίδια εγκατάσταση συμπτωμάτων και σημείων, τα οποία δύναται να προκαλέσουν μια μόνιμη σωματική και γνωστική αναπηρία. Στις ανεπτυγμένες κοινωνικό-οικονομικά χώρες αποτελεί την 3^η αιτία θανάτου μετά τον καρκίνο και το καρδιογενές επεισόδιο και η πρώτη αιτία μακροχρόνιας αναπηρίας.

Σύμφωνα με τις νεότερες θεραπευτικά προσεγγίσεις, η ταχεία και έγκαιρη μεταφορά σε εξειδικευμένο κέντρο, η γρήγορη διαφοροδιαγνωστική προσπέλαση, η ταχεία εφαρμογή γενικών υποστηρικτικών μέτρων και ιδίως η εφαρμογή θεραπευτικών προσεγγίσεων τις 3-6 πρώτες ώρες είναι πολύ σημαντικά βήματα. Εξαιρετικά κρίσιμο είναι το πρώτο τρίωρο, στάδιο που συνήθως χαρακτηρίζεται ως εξωνοσοκομειακό.

Οι τύποι των Α.Ε.Ε είναι δύο, τα ισχαιμικά και τα αιμορραγικά.

Το 80 – 85 % είναι ισχαιμικά. Προκαλείται διακοπή αρτηριακής παροχής αίματος σε ένα τμήμα του εγκεφάλου. Οφείλεται σε απόφραξη μεγάλων αγγείων προς τον εγκέφαλο ή  μικρότερων αγγείων εντός του εγκεφάλου. Η απόφραξη οφείλεται στη δημιουργία θρόμβου σε μια στενωμένη αρτηρία (θρόμβωση), είτε από θρόμβο που σχηματίστηκε σε άλλο σημείο και μεταφέρθηκε στις αρτηρίες του εγκεφάλου (εμβολή).

Το 15 – 20 % είναι αιμορραγικά. Προκαλείται από αιμορραγία μέσα (ενδοεγκεφαλική) ή γύρω από τον εγκέφαλο (υπαραχνοειδής). Συνήθως οφείλεται σε ρήξη ανευρύσματος ή δυσπλασία αγγείου, ή σε ρήξη μικρών αγγείων εντός του εγκεφάλου.

Ισχαιμικό αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο

Ταξινομούνται σε τρείς κατηγορίες: Τα εμβολικά (20%), τα θρομβωτικά (60%) και τα κενοτοπιώδη (20%).

Τα εμβολικά είναι καρδιακής ή αρτηριακής προέλευσης. Έχουν αιφνίδια έναρξη.

Τα θρομβωτικά κατά 70% συμβαίνουν σε μεγάλα αγγεία και κατά 30% σε μικρότερα. Συνήθως οφείλονται σε απόσπαση αθηρωματικών πλακών, ενώ σε νεότερες ηλικίες σε διαταραχές του πηκτικού μηχανισμού.

Τα κενοτοπιώδη χαρακτηρίζονται από αμιγές κινητικό ή αισθητικό έλλειμμα. Οφείλονται σε αποκλεισμό των διατιτραινόντων αγγείων του εξαγώνου του Wills, της βασικής αρτηρίας, της σπονδυλικής αρτηρίας και κλάδων της μέσης εγκεφαλικής αρτηρίας. Συνήθως οφείλονται σε υπερτασική κρίση. Έχουν την καλύτερη πρόγνωση και έκβαση.

Παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο (ΠΙΕ)

Το νευρολογικό έλλειμμα υποχωρεί εντός 24ώρου (στο 80% των περιπτώσεων υποχωρεί εντός 30 έως 120 λεπτών) και είναι θρομβωτικού τύπου. Το 50-75% των ΠΙΕ οφείλεται σε προηγούμενο ιστορικό θρομβωτικής ή εξωκρανιακής καρωτιδικής αιτίας. Παρότι το ΠΙΕ προκαλεί αναστρέψιμη νευρολογική βλάβη, πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι το 60% των περιπτώσεων συνοδεύεται από ευρήματα στην αξονική τομογραφία. Επιδημιολογικές μελέτες ανέδειξαν ότι το ΠΙΕ συνδυάζεται με κίνδυνο υποτροπής που ανέρχεται σε 6% ετησίως. Επίσης ασθενείς με ΠΙΕ διατρέχουν 9,5 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να υποστούν μόνιμο ΑΕΕ. Τα ΠΙΕ πρέπει να αντιμετωπίζονται και να εκτιμώνται όπως τα σοβαρά ΑΕΕ προκειμένου να εντοπιστεί η υποκείμενη θεραπεύσιμη αιτία, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε βαριάς μορφής ΑΕΕ.

Αιμορραγικό αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο

Οι αρτηριοφλεβικές δυσπλασίες ενοχοποιούνται για το 5% των υπαραχνοειδών αιμορραγιών, ενώ η υπέρταση είναι η συχνότερη αιτία ενδοεγκεφαλικής αιμορραγίας.

Στην υπαραχνοειδή αιμορραγία προκαλείται αιφνίδια εγκατάσταση κεφαλαλγίας. Εμφανίζεται μετά από σωματική κόπωση ή ψυχολογική καταπόνηση. Ο πόνος είναι διάχυτος και επεκτείνεται στον αυχένα και στο πρόσωπο. Όταν η κεφαλαλγία συνοδεύεται από παροδική απώλεια συνείδησης, είναι ιδιαίτερα ανησυχητική. Άλλα συμπτώματα είναι ναυτία, έμετος, αυχεναλγία, μη ανοχή θορύβου και φωτός, διαταραχή επιπέδου συνείδησης.

Στην ενδοεγκεφαλική αιμορραγία η εστιακή συμπτωματολογία είναι η ίδια. Συνήθως συνοδεύεται από εμετό, κεφαλαλγία, μειωμένο επίπεδο συνείδησης.

Η ενδοπαρεγκεφαλιδική αιμορραγία εμφανίζει αιφνίδια εγκατάσταση ζάλης, εμετό, αταξία, αδυναμία βάδισης, καθήλωση βλέμματος, λήθαργος. Εάν δεν αντιμετωπιστεί ταχύτατα χειρουργικά με αποσυμπίεση ή παροχέτευση μπορεί να εξελιχθεί ταχύτατα σε κώμα ή εγκολεασμό.

Στατιστικές πληροφορίες

Σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ κάθε χρόνο βιώνουν ένα Α.Ε.Ε περίπου 15 εκατομμύρια άνθρωποι. Από αυτούς τα 5 εκ πεθαίνουν και τα άλλα 5 αποκτούν μόνιμη αναπηρία. Το Α.Ε.Ε μπορεί να προσβάλλει άτομα όλων των ηλικιών, τα περισσότερα συμβαίνουν από τα 65 και άνω. Για κάθε δεκαετία μετά τα 55 οι πιθανότητες διπλασιάζονται τόσο για τους άντρες, όσο και για τις γυναίκες. Στις Η.Π.Α κατά μέσο όρο 214 άτομα στους 100.000 προσβάλλονται από Α.Ε.Ε. Τα περιστατικά κάθε χρόνο αυξάνονται κατά 1,9% εξαιτίας της αύξησης του προσδόκιμου ζωής. Πιο συγκεκριμένα στις Η.Π.Α κάθε 40 δευτερόλεπτα προκαλείται ένα Α.Ε.Ε, που μεταφράζεται σε 2200 την ημέρα. Το ετήσιο κόστος εκτιμάται σε 65,5 δις δολάρια (2008).

Επιδημιολογία

Η επιδημιολογία είναι η μελέτη της φυσικής ιστορίας μιας νόσου. Ασχολείται με τη διερεύνηση μιας νόσου αναγνωρίζοντας την ως ξεχωριστή οντότητα και προσδιορίζοντας τη συχνότητα, τον επιπολασμό, τις αιτίες και την πρόγνωσή της. Η σημαντική μείωση των περιπτώσεων υπέρτασης βοηθά στην πρόληψη, ακόμη και στη θεραπεία των Α.Ε.Ε. Στις Η.Π.Α κάθε χρόνο νοσηλεύονται περίπου 400.000 ασθενείς με Α.Ε.Ε, τα ¾ για πρώτη εμφάνιση και το ¼ για υποτροπή. Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τις εισαγωγές στα νοσοκομεία 211 άτομα ανά 100.000 εμφανίζουν Α.Ε.Ε, ένας σημαντικός αριθμός εμφανίζεται στις ηλικίες άνω των 65 ετών. Οριακά εμφανίζεται συχνότερα στους άντρες. Όσον αφορά τη θνησιμότητα, οι δείκτες ποικίλλουν ευρέως. Οι υψηλότεροι σημειώνονται στη Βουλγαρία και οι χαμηλότεροι στην Ελβετία. Οι ανατολικοευρωπαϊκές  χώρες (Βουλγαρία, Ουγγαρία, Ρουμανία, Τσεχία, Σλοβακία) έχουν τους υψηλότερους δείκτες, ενώ οι Σκανδιναβικές (Δανία, Νορβηγία, Σουηδία) μαζί με την Ολλανδία Η.Π.Α, Καναδά και Ελβετία τους χαμηλότερους.

Διάγνωση και φροντίδα

Το Α.Ε.Ε είναι επείγον περιστατικό και η επιτυχής θεραπεία εξαρτάται από την άμεση περίθαλψη. Η αποτελεσματική αντιμετώπιση περιλαμβάνει τα εξής έξι (6) βήματα:

1. Αναγνώριση: άμεση αναγνώριση των προειδοποιητικών συμπτωμάτων.
2. Αντίδραση: άμεση κλήση ιατρικής βοήθειας.
3. Αντίδραση: σωστή ιεράρχηση θεραπευτικών προτεραιοτήτων και μεταφορά στο κατάλληλο κέντρο θεραπείας με εξειδικευμένες δυνατότητες.
4. Αποκάλυψη: γρήγορη και έγκυρη διάγνωση με τη βοήθεια προηγμένων απεικονιστικών τεχνικών.
5. Αντιμετώπιση στο νοσοκομείο.
6. Αποθεραπεία και αποκατάσταση.

Τα τελευταία είκοσι (20) χρόνια η διαχείριση του Α.Ε.Ε έχει βελτιωθεί σημαντικά. Υπάρχουν εξειδικευμένες νοσοκομειακές μονάδες, διατίθενται θρομβολυτικά φάρμακα τα οποία διαλύουν τους θρόμβους αίματος και μπορούν να αντιμετωπίσουν τα οξέα ισχαιμικά επεισόδια, επιπλέον, έχουν εισαχθεί μέθοδοι πρόληψης των Α.Ε.Ε.

Πώς προκαλείται ένα Α.Ε.Ε;

Στο Α.Ε.Ε διακόπτεται αιφνιδίως η αιμάτωση μιας περιοχής του εγκεφάλου, άλλοτε μεγάλης έκτασης, είτε επειδή εμποδίζεται η ροή αίματος εντός του αγγείου (θρομβωτικό επεισόδιο), είτε διότι υπάρχει ρήξη του αγγείου και το αίμα διασκορπίζεται μέσα ή γύρω από τον εγκέφαλο (αιμορραγικό επεισόδιο). Το ισχαιμικό είναι θρομβωτικό (thrombotic) ή εμβολικό (embolic). Στο θρομβωτικό σχηματίζεται θρόμβος αίματος (blood clot) μέσα σε μια αρτηρία του εγκεφάλου, όπως ακριβώς γίνεται στο οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου με τις αρτηρίες της καρδιάς. Ο θρόμβος σχηματίζεται συνήθως σε μια περιοχή του αγγείου με πλάκες αθηροσκλήρωσης (atherosclerosis plaques) που σχηματίζονται από εναποθέσεις λίπους. Στο εμβολικό επεισόδιο ο θρόμβος αίματος ‘’ταξιδεύει’’ με την κυκλοφορία του αίματος και καταλήγει να αποφράσσει τον αυλό του αγγείου. Η προέλευσή είναι συνήθως από την καρδιά (κολπική μαρμαρυγή) ή από κάποιο άλλο αγγείο. Τα θρομβωτικά και τα εμβολικά επεισόδια προκαλούν το ίδιο αποτέλεσμα: νέκρωση της περιοχής που αιμάτωνε το αποφραγμένο αγγείο. Η περιοχή αυτή του εγκεφάλου δεν λειτουργεί σωστά πλέον, με αποτέλεσμα να εκδηλώνεται το ανάλογο έλλειμμα, όπως αδυναμία στα χέρια ή τα πόδια, δυσκολία στην ομιλία.

Παθοφυσιολογία των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων

          Ο εγκέφαλος είναι ο πιο δραστήριος μεταβολικά ιστός. Αντιπροσωπεύει το 2% του βάρους του σώματος, αλλά καταναλώνει το 15-20% της καρδιακής παροχής για τις μεταβολικές του ανάγκες σε οξυγόνο και γλυκόζη. Τα ισχαιμικά ΑΕΕ προκύπτουν από γεγονότα που περιορίζουν ή διακόπτουν την αιματική ροή όπως εμβολή, τοπική θρόμβωση ή υποάρδευση. Με τη μείωση της αιματικής ροής οι νευρώνες παύουν να λειτουργούν και επέρχεται μη αναστρέψιμη ισχαιμική βλάβη, αυτό προκαλείται όταν η αιματική ροή είναι  <18ml/100mg/min με φυσιολογικές τιμές 45-50ml/100mg/min. Η διαδικασία αυτή σε κυτταρικό επίπεδο αναφέρεται ως ισχαιμικός καταρράκτης και πυροδοτείται εντός δευτερολέπτων από την διακοπή της παροχής Ο₂ ή γλυκόζης προς τους νευρώνες. Το οξύ ΑΕΕ χαρακτηρίζεται από αιφνίδια απώλεια της κυκλοφορίας σε μια περιοχή του εγκεφάλου με συνέπεια τη σύστοιχη απώλεια της  νευρολογικής λειτουργίας. Μια οξεία αγγειακή απόφραξη προκαλεί σύστοιχα ανομοιογενείς περιοχές ισχαιμίας: στις περιοχές χωρίς αιμάτωση τα κύτταρα θα νεκρωθούν εντός λεπτών, ενώ σε περιοχές με οριακή αιμάτωση (ischaemic penubra) τα κύτταρα είναι βιώσιμα για αρκετές ώρες. Συνεπώς όλες οι παρεμβάσεις (ταχύτητα αντιμετώπισης, νευροπροστατευτικές τεχνικές, εξειδικευμένες φαρμακολογικές παρεμβάσεις) στοχεύουν στην επαναιμάτωση της περιοχής για την αποκατάσταση της λειτουργίας των κυττάρων.

Ποια είναι τα συμπτώματα ενός αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου;

          Μπορεί να ποικίλλουν. Η εγκατάσταση των συμπτωμάτων άλλοτε είναι αργή και άλλοτε γρήγορη. Μπορεί  κάποιος ασθενής να ξυπνήσει με τα συμπτώματα. Στη περίπτωση που εμφανιστεί κάποιο από τα παρακάτω συμπτώματα, πρέπει να αναζητηθεί άμεση ιατρική βοήθεια:

• Μούδιασμα ή αδυναμία στο πρόσωπο, χέρι, πόδι, κυρίως στη μια πλευρά του σώματος.
• Σύγχυση ή μεταβολή επιπέδου συνείδησης.
• Δυσαρθρία ή άλλη διαταραχή ομιλίας ή αντίληψης.
• Διαταραχή όρασης στον έναν ή και στους δύο οφθαλμούς, διπλωπία.
• Διαταραχή βάδισης και συντονισμού των κινήσεων, ίλιγγος, ζάλη, αστάθεια βάδισης.
• Δυνατός πονοκέφαλος με ή χωρίς εμετό.

Σε μεγάλα εγκεφαλικά έμφρακτα ή εκτεταμένες αιμορραγίες, ο ασθενής χάνει τις αισθήσεις του και πέφτει σε κώμα. Από την έναρξη των συμπτωμάτων του εγκεφαλικού, ο χρόνος είναι περιορισμένος, αυτό σημαίνει πως ο ασθενής πρέπει να διακομιστεί στο νοσοκομείο το συντομότερο δυνατόν.

Πώς να αναγνωρίσετε ένα αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο.

          Κάθε 40 δευτερόλεπτα ένας άνθρωπος σε κάποιο σημείο της Γης προσβάλλεται από ΑΕΕ και κάθε 4 λεπτά κάποιος άνθρωπος πεθαίνει από αυτό. Η έγκαιρη εντόπιση και η άμεση κλήση του ΕΚΑΒ μπορούν να σώσουν μια ζωή ή να περιορίσουν τη μακροχρόνια αναπηρία. Η διακοπή παροχής αίματος στα κύτταρα του εγκεφάλου τα αφήνει χωρίς οξυγόνο με αποτέλεσμα το θάνατο αυτών. Συνήθως τα συμπτώματα εμφανίζονται ξαφνικά. Το ακρωνύμιο F.A.S.T σας βοηθά να αναγνωρίσετε τα σημάδια του εγκεφαλικού επεισοδίου:

F: Factal Drooping: Γέρνει το πρόσωπο. Αναζητήστε μια πλευρά του προσώπου ή του στόματος που γέρνει. Ζητήστε από το άτομο να χαμογελάσει.

(Εικόνα Factal Drooping)

A: Arm Weakness: Αδυναμία χεριών. Το ένα χέρι είναι μουδιασμένο ή αδύναμο. Ζητήστε από το άτομο να σηκώσει και τα δύο χέρια. Ένα από τα δύο πέφτει προς τα κάτω.

(Εικόνα Arm Weakness)

S: Speech Difficulty: Δυσκολία ομιλίας. Είναι η ομιλία μπερδεμένη; Είναι δύσκολο ο ασθενής να μιλήσει ή να γίνει κατανοητός; Ζητήστε από τον ασθενή να επαναλάβει μια φράση.

T: Time to call: Ώρα να καλέσετε το ΕΚΑΒ. Εάν το άτομο παρουσιάζει ένα από τα παραπάνω συμπτώματα καλέστε το 166, ακόμη και αν τα συμπτώματα περάσουν, καλέστε ασθενοφόρο.

Τα συμπτώματα ενός ΑΕΕ συνήθως εμφανίζονται ξαφνικά και ποικίλουν από άτομο σε άτομο. Ανάλογα με το μέρος του εγκεφάλου που θα επηρεαστεί, διαταράσσονται οι λειτουργίες διαφόρων τμημάτων του σώματος. Σύγχυση, έντονοι πονοκέφαλοι και απώλεια συνείδησης εμφανίζονται σε πιο σοβαρές περιπτώσεις. Τα συμπτώματα μπορεί να βελτιωθούν μετά από εβδομάδες, όταν το οίδημα γύρω από το κατεστραμμένο τμήμα του εγκεφάλου υποχωρήσει. Μερικοί ασθενείς μένουν  με ένα βαθμό ανικανότητας, η οποία εξαρτάται από την έκταση της βλάβης στον εγκέφαλο.

Σημεία προσοχής

Σε ΠΙΕ/ΑΕΕ του καρωτιδικού συστήματος θα πρέπει να προσεχτεί η παρακάτω σημειολογία από το ημισφαίριο:

• Παροδική αμαύρωση ομόπλευρα.
• Διαταραχές λόγου – πραξίας – γνωσίας.
• Παροδική ετερόπλευρη ημιπάρεση ή αδεξιότητα.
• Παροδική ετερόπλευρη ημιυπαισθησία.
• Χωρική ημιαγνόηση (ΔΕ ημισφαίριο).
• Ετερόπλευρη ομώνυμη ημιανοψία.
• Διαταραχή στη σύζυγη στροφή του βλέμματος.

Σε ΠΙΕ/ΑΕΕ του σπονδυλοβασικού συστήματος θα πρέπει να προσεχτεί η παρακάτω σημειολογία από το στέλεχος: Ζάλη, σύγχυση, διαταραχή επιπέδου συνείδησης ή τάση για λιποθυμία που συνδυάζεται με ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω:

• Διπλωπία.
• Δυσκαταποσία.
• Δυσαρθρία.
• Ίλιγγος (με ή χωρίς διαταραχές ακοής).
• Μυϊκή αδυναμία των δύο κάτω άκρων ή και των δύο άνω άκρων.
• Αισθητικές διαταραχές των δύο κάτω ή και των δύο άνω άκρων.
• Παρεγκεφαλιδική αταξία.
• Αμφοτερόπλευρη προσβολή της όρασης.

Σε ΠΙΕ/ΑΕΕ της μέσης εγκεφαλικής αρτηρίας η σημειολογία είναι:

• Ετερόπλευρη ημιπάρεση (άνω άκρο > κάτω άκρο).
• Ετερόπλευρη ημιυπαισθησία (άνω άκρο > κάτω άκρο).
• Ετερόπλευρη ομώνυμη ημιανοψία.
• Συζυγής απόκλιση του βλέμματος ομόπλευρα με τη βλάβη.
• Φλοιώδη συμπτώματα.

Σημειολογία σε έμφρακτα ΑΡ ημισφαιρίου:

• Αφασία.
• Ιδεακή / ιδεοκινητική απραξία.
• Αναριθμησία.
• Αγραφία.
• Δακτυλική αγνωσία.
• Αδυναμία διάκρισης ΑΡ & ΔΕ.

Σημειολογία σε έμφρακτα δεξιού ημισφαιρίου:

• Απραξία (κατασκευαστική, ένδυσης).
• Αμουσία.
• Σωματοαγνωσία.
• Προσωποαγνωσία.
• Άγνοια του αριστερού ημίσεως του οπτικού πεδίου.

Σημειολογία σε απόφραξη μεγάλου αρτηριακού ή φλοιϊκού κλάδου από το δεξί ημισφαίριο:

• Αριστερή ημιπάρεση.
• Αριστερή ημιυπαισθησία.
• Αριστερή χωρική ημιαγνόηση.
• Αριστερή ομώνυμη ημιανοψία.
• Διαταραχή στην αριστερή συζυγή στροφή του βλέμματος.

Σημειολογία σε απόφραξη μεγάλου αρτηριακού ή φλοιϊκού κλάδου από το αριστερό ημισφαίριο:

• Δεξιά ημιπάρεση.
• Δεξιά ημιυπαισθησία.
• Δεξιά χωρική ημιαγνόηση.
• Δεξιά ομώνυμη ημιανοψία.
• Διαταραχή στην δεξιά συζυγή στροφή του βλέμματος.

Σημειολογία σε έμφρακτα της πρόσθιας εγκεφαλικής αρτηρίας:

• Ημιπάρεση ετερόπλευρα (κάτω άκρο).
• Υπαισθησία ετερόπλευρα.
• Ακράτεια ούρων.
• Αντανακλαστικό σύλληψης (grasp), παρατονία (gegenhalten).
• Αβουλία, απάθεια, απραξία βάδισης.
• Δυσπραξία, alien hand (R ACA).

Σημειολογία σε έμφρακτα της πρόσθιας χοριοειδούς αρτηρίας:

• Ημιανοψία ετερόπλευρα (sectoranopia).
• Ημιυπαισθησία (πλην θέσης μελών στο χώρο).
• Ημιπάρεση.
• Ημιαταξία.

Σημειολογία σε έμφρακτα της οπίσθιας εγκεφαλικής αρτηρίας:

• Ημιανοψία ομώνυμη ετερόπλευρα.
• Αγνωσία χρωμάτων, οπτική προσωπαγνωσία δεξιά, περιβάλλοντος δεξιά, νοσοαγνωσία.
• Αλεξία, αγραφία.
• Κατονομαστική ή διαφλοιϊκή αφασία.
• Οπτικές ψευδαισθήσεις, παλινοψία, μεταμορφοψία.
• Αχρωματοψία, φλοιϊκή τύφλωση (Anton), σύνδρομο Balint.

Σημειολογία από το στέλεχος:

• Διαταραχή κινητικότητας – αισθητικότητας και στα 4 άκρα.
• Χιαστή συνδρομή (ομόπλευρα στο πρόσωπο και ετερόπλευρα στο σώμα).
• Διαταραχή συζυγούς στροφής βλέμματος.
• Νυσταγμός.
• Αταξία.
• Δυσαρθρία.
• Δυσφαγία.

Σημειολογία σε απόφραξη βασικής αρτηρίας:

• Παραπάρεση, υπερρεφλεξία, babinsky (+) άμφω.
• Δυσφαγία, δυσαρθρία, πάρεση προσωπικού.
• Διπλωπία, νυσταγμός, παρέσεις οφθαλμοκινητικών νεύρων, διαπυρηνική οφθαλμοπληγία.
• Διαταραχή επιπέδου συνείδησης.
• Locken in – Syndrome.

Σημειολογία που προοιωνίζουν ειδικές υποομάδες ΑΕΕ:

• Στα καρδιοεμβολικά ΑΕΕ συνήθως έχουμε αιφνίδια εγκατάσταση.
• Στα αθηρωθρομβωτικά ΑΕΕ έχουμε προοδευτική εγκατάσταση ή παροδική αμαύρωση (αμαύρωση Fugax).
• Στα κενοχωριώδη ΑΕΕ δεν εμφανίζεται φλοιώδη συμπτωματολογία.
• Σε εμφάνιση εμετών υποπτευόμαστε παρεγκεφαλιδικά έμφρακτα, ενδοεγκεφαλική ή υπαραχνοειδής αιμορραγία.
• Η αιφνίδια έκπτωση του επιπέδου συνείδησης μπορεί να οφείλεται σε θρόμβωση βασικής αρτηρίας, ενδοεγκεφαλική ή υπαραχνοειδή αιμορραγία.
• Σε κεφαλαλγία υποπτευόμαστε υπαραχνοειδή αιμορραγία ή διαχωρισμό καρωτίδας ή σπονδυλικής αρτηρίας.
• Σε αυχενική δυσκαμψία πρέπει να αποκλειστεί υπαραχνοειδή αιμορραγία ή μηνιγγίτιδα.

(Εικόνα αμαύρωσης Fugax)